การศึกษา

การศึกษาหมาหางด้วน

การศึกษา "หมาหางด้วน" คือ

การศึกษา "หมาหางด้วน" คือ อะไร มาจากไหน ศึกษาให้เข้าใจจาก ธรรมบรรยายหัวข้อ 

" ธรรมะในฐานะสิ่งที่หายไปจากระบบการศึกษา "
๒๐ พฤษภาคม ๒๕๒๒

"ขอพูดถึงนิทานเรื่องหมาหางด้วนซักนิดหนึ่งเถอะ ท่านที่มีอายุสูง 50, 60 ปี เคยเรียนหนังสือในโรงเรียนสมันโน้น ก็จะเคยอ่านหนังสือนิทานอีสปเรื่อง “หมาหางด้วน” เรื่องมันมีที่จะต้องขอเล่าซ้ำสำหรับท่านที่ไม่เคยได้ยินว่า สุนัขตัวหนึ่งมันไปติด "กับ" หางขาดกลายเป็นหมาหางด้วน แล้วมันก็หาทางออก...โดยเที่ยวบอกหมาด้วยกันว่า หางด้วนดีกว่า ชักชวนให้ตัดหาง มีหมาหลายตัวเห็นด้วย แล้วก็ยอมตัดหางเป็นหมาหางด้วนกันขึ้นมาเต็มไปหมด จนกว่าจะไปพบสุนัขอีกตัวหนึ่งไม่เห็นด้วย บอกว่าไม่เห็นด้วยเป็นเรื่องหลอกลวง นี่นิทานเรื่องหมาหางด้วน

...ประเทศใหญ่ ๆ ที่มีอำนาจจัดการศึกษากัน มาถึงยุคที่วัตถุนิยมมันเจริญ...มาดึงเอาจิตใจของคนไปหลงไหลในทางวัตถุเสียหมด ชาติที่จัดการศึกษาที่พ่ายแพ้แก่อำนาจของวัตถุ เขี่ยธรรมะหรือศาสนาออกไปจากระบบการศึกษานี้เราเรียกว่า “กับ” คือ วัตถุนิยมงับเอาหางหมาตัวนั้นขาดไปแล้วเป็นหมาหางด้วน

ชาติที่จัดการศึกษาอย่างหมาหางด้วนมันก็ชักชวนให้ชาติอื่น ๆ ให้จัดการศึกษาอย่างหมาหางด้วน ชาติอื่น ๆ ก็พลอยหลงไหลในอำนาจของวัตถุนิยม....ประเทศเล็ก ๆ ทนไม่ไหวก็เอาอย่างตามอย่างจนถึงกับว่าการศึกษาทั้งโลกมันกลายเป็นระบบหมาหางด้วนไปทั้งนั้นคือ ไม่เอาธรรมะหรือศาสนามาฝากไว้กับระบบการศึกษาอีกต่อไป

เมื่อการศึกษามันไม่มีระบบธรรมะหรือศาสนาแล้วมันจะเป็นอย่างไร รู้จักกันแต่หนังสือหนังหาทำให้ฉลาดแล้วก็รู้จักอาชีพสุดเหวี่ยง ยิ่งประดิษฐ์ได้มากยิ่งทำให้เกิดผลกำไรได้มากมันก็ยิ่งหลงในรสอร่อยในวัตถุมาก โลกก็เกิดวิกฤตกาล คือว่า เรียนจบแล้วไม่มีความเป็นสุภาพบุรุษ เรียนจบแล้วมีปริญญายาวเป็นหาง แต่ก็ไม่มีความเป็นสุภาพบุรุษ ไม่มีบุรุษที่ไว้ใจได้ ไม่มีบุรุษที่ปราศจากอันตราย คือ ไม่มีศีลธรรม มีความเสื่อมเสียศีลธรรม เป็นโลกที่ไม่มีศีลธรรม เราจึงประสบวิกฤตกาล มีอาชญากรรมเต็มไปในทุกหัวระแหง ภายในประเทศก็มีอาชญากรรม ระหว่างประเทศก็มีอาชญากรรมคือ สงคราม

นี่คือความเลวร้ายที่เกิดมาจากระบบการศึกษาที่เป็นเหมือนหมาหางด้วน ระบบการศึกษาที่มีแต่ความรู้ทางหนังสือ รู้แต่อาชีพ ไม่มีธรรมะสำหรับให้มีความเป็นมนุษย์ที่ถูกต้อง ที่นี้ก็มีปัญหาเหลืออยู่ในเวลานี้ เรามาช่วยกันต่อหางหมากันเถอะ ให้มีธรรมะและศาสนาอยู่ในระบบการศึกษาจะเรียกว่าต่อหางหมาก็ได้ จะเรียกว่าปลูกหางหมากันใหม่ก็ได้

พุทธทาสภิกขุ